Geen aansprakelijkheid zonder fout of schade
Eerst en vooral: er is pas sprake van aansprakelijkheid als twee elementen samen voorkomen:
- een fout (onrechtmatig handelen);
- schade aan een lid of aan een derde.
Wat is een fout?
Een leider begaat een fout als hij:
- een wettelijke gedragsnorm overtreedt (bv. een kampvuur maken ondanks een verbod),
- of handelt in strijd met de algemene zorgvuldigheidsnorm: wat zou een normaal, voorzichtig en vooruitziend persoon in dezelfde omstandigheden doen?
Toezicht en voorzorg: plichten van de leider
Leiders hebben een wettelijke zorgplicht tegenover hun leden. Die plicht is niet abstract: de rechtspraak geeft duidelijke richtlijnen:
- Hoe jonger het kind, hoe strikter het toezicht;
- Er moeten redelijke veiligheidsmaatregelen worden genomen, afgestemd op leeftijd, ervaring en omgeving;
- Het toezicht moet dus aangepast zijn aan de concrete activiteit: een dropping vereist terreinkennis, zevenjarigen mogen niet uit het oog verloren worden, elfjarigen mogen niet zonder begeleiding op de openbare weg.
Vrijwilliger = geen aansprakelijkheid (in principe)
Een leider die op vrijwillige basis en zonder vergoeding handelt, valt onder de Wet op de Vrijwilligers. Die wet voorziet in een vrijstelling van burgerlijke aansprakelijkheid:
- De leider zelf is niet aansprakelijk voor schade die hij tijdens het vrijwilligerswerk veroorzaakt.
- De jeugdbeweging zelf is dat wel, en moet hiervoor een verzekering afsluiten.
Dat is ook effectief gebeurd:
- Scouts en Gidsen Vlaanderen is verzekerd bij Ethias,
- Chirojeugd Vlaanderen bij AG Insurance.
Uitzonderingen: wanneer is de leider wél aansprakelijk?
De vrijstelling geldt niet bij:
- bedrog (bv. moedwillig iemand schade berokkenen),
- een zware fout (bv. kinderen bewust gevaar laten lopen),
- of bij herhaaldelijke lichte fouten (bv. steeds opnieuw nalatig toezicht houden).
In die gevallen kan de leider persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.
Let op: deze immuniteit geldt alleen voor burgerlijke aansprakelijkheid (schadevergoeding), niet voor strafrechtelijke vervolging. Een leider die een strafbepaling overtreedt, kan dus nog steeds vervolgd worden.
En de ouders?
Als de leider of het lid zelf minderjarig is, kunnen ook de ouders burgerlijk aansprakelijk worden gesteld. Dat volgt uit artikel 1384, §2 van het oud Burgerlijk Wetboek, dat uitgaat van een weerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid van ouders voor de daden van hun minderjarige kinderen.
Ook hier geldt: de aansprakelijkheid van de ouders van minderjarige leden en leiders is meeverzekerd in de polissen van Scouts en Chiro.
Heb je hier vragen over, neem dan gerust contact op via mail op secretariaat@advox.be of telefonisch op 03/633.30.77.
